Urazy i zwichnięcia barku: jak rozpoznać?

Urazy stawu barkowego najczęściej dotykają sportowców, jednak i od tej reguły są wyjątki. Mogą pojawić się również w wyniku przeciążenia podczas wykonywania codziennych obowiązków. Pierwszym symptomem jest uciążliwy ból, który nasila się w trakcie ruchów rękoma. Pojawić się może również zasinienie czy opuchlizna. Jak rozpoznać zwichnięcie barku? Jakie są najczęstsze rodzaje urazów stawu barkowego? Jak długo trwa rehabilitacja? 

Przyczyny urazów i zwichnięcia barku 

Wśród najczęstszych przyczyny urazów i zwichnięcia barku wymienia się m.in.:

• upadek na wyciągniętą rękę lub ramię, 
• silne, bezpośrednie uderzenie w bark, 
• niespodziewane, gwałtowne szarpnięcie (np. podczas jazdy tramwajem), 
• wykręcenie przez kogoś ręki, 
• niefortunny ruch barku, 
• podnoszenie zbyt ciężkich przedmiotów,
• zbyt intensywny trening, 
• kontuzje będące wynikiem nieodpowiedniej rozgrzewki lub jej braku,
• praca fizyczna ponad siły, 
• wypadek komunikacyjny, 
• upadek podczas napadu padaczkowego, 
• zwyrodnienia stawu barkowego wynikające z uwarunkowań genetycznych lub wieku,
• choroby o podłożu reumatycznym, 
• wiotkość stawów m.in. w zespole Marfana. 

Urazy barku stawowego często dotykają osoby aktywne fizycznie – grające w piłkę nożną, siatkówkę, tenisa, hokej oraz uprawiające narciarstwo. Gdy już raz zwichnęliśmy bark, jesteśmy bardziej narażeni na ponowny uraz tego typu. 

Najczęstsze urazy stawu barkowego 

Urazy stawu barkowego wiążą się z naciągnięciem lub naderwaniem mięśni, ścięgien czy też więzadeł. Wśród najczęściej występujących obrażeń wymienia się:

• uszkodzenie stożka rotatorów,
• zwichnięcie barku (uszkodzeniu może ulec staw barkowy, otaczającego go więzadła i mięśnie), 
• niestabilność barku (w przypadku zbyt szybkiego powrotu do aktywności fizycznej po przebytym urazie lub nieprawidłowo prowadzonej rehabilitacji), 
• przeciążenie stawu barkowego, 
• zwyrodnienie stawu barkowego związane z licznymi stanami zapalnymi i krwawieniami w obrębie stawu barkowego.

Objawy urazów i zwichnięcia barku 

Urazów stawu barkowego w żadnym wypadku nie należy ignorować. Z pewnością, gdy dojdzie do jakiegokolwiek uszkodzenia, pojawią się dokuczliwe objawy. Najczęściej występujące symptomy to m.in.:

• intensywny ból w górnej części ramienia, który narasta w czasie ruchów rękoma, 
• trudności w poruszaniu kończyną,
• osłabienie siły mięśniowej kończyny, 
• uczucie niestabilności stawu, 
• wystający koniec obojczyka, który po wciśnięciu ponownie „wyskakuje” (tzw. objaw klawisza), 
• obrzęk i opuchlizna,
• zasinienie,
• krwiaki, 
• zniekształcenie wyglądu ramienia, 
• głowa kości ramiennej może być wyczuwalna w okolicy pachy, 
• drętwienie, pieczenie lub mrowienie kończyny (gdy uszkodzony zostanie nerw), 
• może pojawić się również stan podgorączkowy lub gorączka oraz ogólne złe samopoczucie. 

Urazy stawu barkowego – jak leczyć? 

Gdy zauważymy objawy bólowe lub trudności z poruszaniem barkiem, powinniśmy udać się do lekarza. Niewyleczony uraz może skutkować poważnymi konsekwencjami. Po wykonaniu prześwietlenia (RTG) możliwe jest zdiagnozowanie miejsca i rozległości urazu oraz zastosowanie najlepszego sposobu leczenia. 

Zwichnięty bark wymaga nastawienia. Najczęściej wykorzystuje się w tym celu metodę zamkniętą, bezoperacyjną. Pacjent otrzymuje znieczulenie miejscowe lub ogólne. W niektórych przypadkach konieczna może być interwencja chirurgiczna.

W razie urazu stawu barkowego stosowane są zimne okłady, a także leki zawierające paracetamol oraz preparaty przeciwbólowe do stosowania miejscowego (np. w formie żelu). Nie należy używać maści i plastrów rozgrzewających – zwłaszcza od razu po doznaniu obrażenia, ponieważ mogą przynieść odwrotny efekt. Nasilą ból, zwiększając opuchliznę. Z tej formy terapii można skorzystać na dalszym etapie leczenia urazu stawu barkowego. Barku nie powinno się przeciążać, często lekarz rekomenduje jego unieruchomienie za pomocą stabilizującej ortezy. 

Rehabilitacja w przypadku urazów stawu barkowego

Po urazie stawu barkowego ważna jest rehabilitacja. Najczęściej polega ona na systematycznych ćwiczeniach rozciągających mięśnie. Początkowo ćwiczenia wykonywane są bez obciążenia. Następnie większy nacisk kładzie się na stabilizację stawu oraz zwiększenie siły mięśniowej. Istotna jest terapia manualna, która ma na celu poprawę ruchomości stawu i odblokowanie go. Pacjenci poddawani się fizykoterapii (np. działanie pola magnetycznego, ultradźwięki, laser). Popularny staje się także kinesiotaping. 

Ćwiczenia zalecone przez rehabilitanta powinny być wykonywane regularnie – również w domu.

Leczenie wraz z rekonwalescencją po urazie stawu barkowego może trwać ok. 3-6 tygodni. Osoby, które chcą powrócić do dawnej aktywności fizycznej, powinny robić to rozważnie. Pierwszy uraz stawu barkowego zwiększa ryzyko kolejnych w przyszłości.